Recente stappen van Amerikaanse functionarissen om het nationale vaccinprogramma op één lijn te brengen met dat van Denemarken hebben scherpe kritiek gekregen van deskundigen op het gebied van de volksgezondheid. Het besluit van het CDC-adviespanel om het universele hepatitis B-vaccin bij de geboorte te heroverwegen, waarbij Denemarken als model wordt aangehaald, gaat voorbij aan fundamentele verschillen in de volksgezondheid, de gezondheidszorgsystemen en de prevalentie van ziekten. Deze verschuiving gaat niet over wetenschappelijke verbetering; het is een gebrekkige vergelijking die de context uit de echte wereld negeert.
Het kernprobleem: appels en peren
De VS en Denemarken opereren onder totaal verschillende omstandigheden. De VS, met ruim 340 miljoen inwoners, heeft een gefragmenteerd, grotendeels particulier gezondheidszorgsysteem. Denemarken, met iets meer dan zes miljoen inwoners, biedt universele, door de staat gefinancierde zorg. Dit betekent dat het effectief beheren van de volksgezondheid verschillende benaderingen vereist.
Zoals epidemioloog Katelyn Jetelina opmerkt: “De Verenigde Staten zijn Denemarken niet. We mogen verwachten dat de beleidsbeslissingen op landniveau variëren.” De schaal en structuur van de twee systemen zijn simpelweg niet vergelijkbaar.
Ziekteprevalentie en screeningspercentages
De vergelijking gaat verder uiteen als we kijken naar de ziektecijfers. In 2023 registreerde Denemarken 99 nieuwe gevallen van chronische hepatitis B, terwijl er in de VS ruim 17.000 gevallen waren. Denemarken handhaaft ook bijna 100% screening van zwangere mensen, waarbij de meeste positieve gevallen een behandeling krijgen – een schril contrast met de VS, waar slechts ongeveer 85% van de zwangere mensen wordt gescreend en velen geen toegang hebben tot zorg.
Hepatitis B is een ernstige leverinfectie die, indien onbehandeld, tot levensbedreigende aandoeningen kan leiden. De Amerikaanse aanpak om de vaccinatie te beperken tot risicogroepen is in het verleden ineffectief gebleken: zelfs met gerichte screening verspreiden de gevallen zich nog steeds als gevolg van niet-gedetecteerde infecties binnen huishoudens. Universele vaccinatie, ingevoerd in 1991, verminderde het aantal gevallen van acute hepatitis bij jongeren tussen 1990 en 2019 met 99%.
Kosteneffectiviteit en universele gezondheidszorg
Universele gezondheidszorgsystemen zoals die van Denemarken geven bij het doen van vaccinatieaanbevelingen vaak prioriteit aan kosteneffectiviteit. Hoewel vaccins over het algemeen goedkoper zijn dan de behandeling van ziekten, speelt de toewijzing van middelen nog steeds een rol. Het Verenigd Koninkrijk geeft bijvoorbeeld prioriteit aan griepvaccins voor oudere volwassenen, omdat deze het grootste kostenvoordeel bieden. Denemarken zou een vergelijkbare logica kunnen toepassen op zijn hepatitis B-beleid.
Deze logica vertaalt zich echter niet goed naar de VS, waar de toegang tot gezondheidszorg ongelijk is. Een gefragmenteerd systeem betekent dat meer mensen door de mazen van het net vallen, waardoor universele vaccinatie een effectievere strategie voor de volksgezondheid wordt.
Politieke onderstromen
De drang om het Amerikaanse vaccinprogramma te wijzigen sluit aan bij een bredere trend om individuele vrijheden voorrang te geven boven collectieve actie. Hoewel persoonlijke autonomie belangrijk is, is de volksgezondheid afhankelijk van samenwerking om kwetsbare bevolkingsgroepen te beschermen. Zoals Jetelina waarschuwt: “Als we te veel op individualisme focussen, zullen ziekten terugkomen.”
In wezen leidt het vergelijken van de VS en Denemarken op het gebied van vaccinatiebeleid af van de echte problemen: toegang tot gezondheidszorg, ziekteprevalentie en het belang van collectieve volksgezondheidsmaatregelen. De stap van de regering-Trump lijkt eerder gedreven door ideologie dan door wetenschappelijke nauwkeurigheid, waardoor de volksgezondheid op de lange termijn mogelijk in gevaar komt.
