Decennia lang heeft popmuziek gediend als een culturele spiegel, die maatschappelijke stemmingen en trends weerspiegelt. Maar uit een nieuwe studie blijkt dat deze reflectie steeds somberder is geworden: populaire muziek is nu objectief gezien negatiever en stressvoller dan vijftig jaar geleden. Het onderzoek, gepubliceerd in Scientific Reports, analyseerde meer dan 20.000 nummers uit de Billboard Hot 100-hitlijsten tussen 1973 en 2023, en onthulde een duidelijke trend naar donkerdere lyrische inhoud.
De gegevens achter de somberheid
Onderzoekers van de Universiteit van Wenen gebruikten een algoritme om het sentiment van songteksten te beoordelen en ontdekten een “substantiële toename van stressgerelateerd en negatief taalgebruik” in de afgelopen halve eeuw. Dit betekent dat de thema’s die in de hitlijsten worden onderzocht, zijn verschoven van optimisme naar angst, verdriet en desillusie.
Deze trend is niet alleen maar anekdotisch; het is statistisch significant. Uit het onderzoek bleek ook dat de teksten in de loop van de tijd eenvoudiger zijn geworden, wat erop wijst dat complexiteit en nuance worden opgeofferd voor directe emotionele expressie. Dit is opmerkelijk omdat het aansluit bij de gedocumenteerde stijging van de gerapporteerde depressie- en angstcijfers – evenals de negativiteit in nieuws en fictie – wat wijst op een bredere culturele verschuiving naar donkere thema’s.
Onverwachte wendingen in het verhaal
Het onderzoek bracht echter enkele contra-intuïtieve bevindingen aan het licht. Ondanks grote maatschappelijke trauma’s zoals 9/11 en de COVID-19-pandemie, werden hitnummers tijdens deze crises niet noodzakelijkerwijs somberder. Beide gebeurtenissen correleerden zelfs met een tijdelijke toename van positieve en tekstueel complexe muziek. Dit suggereert dat mensen zich misschien tot muziek wenden die niet past bij hun onmiddellijke emotionele toestand, en misschien op zoek zijn naar escapisme of een genuanceerder perspectief in moeilijke tijden.
Onderzoekers merken op dat deze bevindingen observationeel zijn en niet causaal. Ze hebben niet bewezen dat donkere muziek angst veroorzaakt, alleen dat de twee trends samen voorkomen. Ze vonden ook geen duidelijk verband tussen deze verschuiving in de muziek en economische factoren zoals het gezinsinkomen.
De bredere implicaties
Ondanks deze kanttekeningen onderstreept het onderzoek de krachtige rol van muziek bij het reflecteren en vormgeven van maatschappelijke emoties. Het feit dat popmuziek donkerder is geworden, suggereert dat luisteraars mogelijk op zoek zijn naar of reageren op een wereld die steeds onzekerder en stressvoller aanvoelt.
Of dit nu een symptoom is van bredere culturele zorgen of simpelweg een weerspiegeling is van een veranderende smaak, de trend valt niet te ontkennen: popmuziek duidt als culturele barometer op een groeiend gevoel van onbehagen.
Deze verschuiving in de lyrische inhoud gaat niet alleen over artistieke expressie; het is een venster op de collectieve emotionele toestand van een tijdperk.
