Koty dzielą z nami nasze domy od tysięcy lat, ale historia sposób ich udomowienia jest znacznie bardziej złożona i nowsza, niż wcześniej sądzono. Dwa nowe badania opublikowane w czasopismach Science i Cell Genomics pokazują, że koty nie zmieniły się z dzikiego w czuły z dnia na dzień. Zamiast tego proces przebiegał stopniowo, z kilkoma nieudanymi próbami i zaskakująco późnym krokiem w stronę prawdziwego udomowienia.
Powolny rozwój udomowienia
Długo utrzymywane założenie, że koty zostały udomowione we wczesnej historii ludzkości, zostaje podważone. Niewiele jest dowodów archeologicznych na udomowienie kotów: kości kotów są mniejsze i mają mniejsze szanse na przetrwanie wykopalisk w porównaniu z kośćmi powszechnie zjadanych zwierząt. Ten brak zmusił badaczy do polegania na analizie genetycznej, która obecnie wskazuje, że skala czasowa jest znacznie krótsza niż oczekiwano.
Jedno z badań skupiało się na kotach w starożytnych Chinach i stwierdzono, że dzikie koty azjatyckie współistniały z ludźmi przez 3500 lat bez pełnego udomowienia. Jak zauważa biolog Luo Shu-Jin, te dzikie koty są „wyraźnym przykładem nieudanego udomowienia”, gdyż pomimo długotrwałego kontaktu pozostają zaciekłe i niezależne. Zmiany klimatyczne i rolne mogły odegrać pewną rolę, ograniczając dostępność żywności i uniemożliwiając ich integrację z osadami ludzkimi. Prawdziwe koty domowe pojawiły się na Jedwabnym Szlaku dopiero około 1400 lat temu, co sugeruje późniejszy napływ, a nie starożytne, stopniowe przejście.
Nowe podejście do początków w Europie i Afryce Północnej
W równoległym badaniu zbadano szczątki starożytnych kotów w Europie i Afryce Północnej, potwierdzając pogląd, że udomowienie nie było prostym procesem. Poprzednie badania sugerowały mieszane pochodzenie dzikich kotów z Bliskiego Wschodu i Afryki Północnej u wczesnych kotów domowych. Jednak świeże spojrzenie na nuklearne DNA kotów tureckich sprzed tysięcy lat ujawniło coś zaskakującego: te koty były całkowicie dzikie.
Odkrycie to w połączeniu z badaniami chińskimi sugeruje, że koty zostały w pełni zintegrowane z życiem człowieka dopiero 2000 lat temu. Nawet wtedy proces ten nie był absolutny: jak zauważa paleogenetyk Claudio Ottoni, koty zachowały niezależność, często krzyżując się z lokalną dziką populacją.
Szybkość integracji Cat
Stosunkowo niedawny moment pokazuje, jak szybko koty zadomowiły się w ludzkim świecie. Wydaje się, że pomimo długiej historii współistnienia, prawdziwe udomowienie nastąpiło w ciągu kilku stuleci – w skali ewolucyjnej w mgnieniu oka.
Jak zwięźle ujął to genetyk kotów Leslie Lyons: „Po prostu otwierają drzwi po trochu… aby dać nam wyobrażenie o tym, jak dotarły tam, gdzie się znajdują”. Historia udomowienia kotów wciąż się rozwija, a te nowe badania przypominają, że nasi koci towarzysze mają bardziej złożoną i zaskakująco niedawną historię z ludźmi, niż kiedykolwiek sądziliśmy.
